Eer is genderloos, column Doorbraak, 16 oktober 2020

Een vrije partnerkeuze is niet zo evident voor vrouwen met een niet-westerse achtergrond

Gemengde relaties zijn in bepaalde etnische gemeenschappen in Nederland nog altijd taboe. Ik ben niet zeker of er in Vlaanderen studie naar gedaan is, maar in Nederland probeert men aan de hand van sensibiliseringscampagnes dit taboe te doorbreken.

In het jaar 2017 lanceerde de Nederlandse organisatie Femmes for Freedom een campagne waarin gemengde relaties zo duidelijk op de voorgrond traden waardoor heftige reacties niet ontbraken. Op de campagneposters poseerden verschillende mensen van verschillende origines verstrengeld in een innige kus. Een moslima met een jood, een vrouw met een vrouw, een westerse man met een vrouw met een hoofddoek vergaten even de wereld en gaven zich over aan de meest intieme handeling die er kan bestaan in een relatie. Vooral de moslimgemeenschap reageerde beledigd en vond de beelden provocatief. Anderen vonden het een sterk signaal aan de verschillende gemeenschappen: ‘In Nederland kies je je partner zelf!’ was dan ook de campagneslogan om een vrije partnerkeuze te stimuleren.

Klikbrigades

De reacties waren net zoals de hoofdrolspelers in de campagne dus gemengd. Maar vandaag lezen we dat een vrije partnerkeuze in bepaalde gemeenschappen nog altijd niet zo evident is als het klinkt. Nederlandse vrouwen met een niet-westerse achtergrond worden achtervolgd, geïntimideerd, gediscrimineerd en bedreigd omdat ze uit eigen wil een gemengde relatie aangaan. Ze kiezen zelf voor hun geluk, ze luisteren naar het kloppen van hun eigen harten en leiden het leven dat ze zelf willen leiden.

'In 2020 bestaan er nog altijd klikbrigades om de naam van jonge vrouwen voor eeuwig te bezoedelen.'

Honderden vrouwen in Nederland worden vandaag aan de virtuele schandpaal genageld door de mannen uit hun gemeenschap omdat ze vriendelijk hebben bedankt voor de verwachtingen van het patriarchaat. Op het digitale platform Telegram worden aan de hand van persoonlijke gegevens en foto’s de vrouwen geout als zouden ze grote criminele feiten hebben gepleegd. Zoals altijd gebruiken deze mannen de macht die ze bij geboorte hebben gekregen van hun ouders en van de hele gemeenschap. Jonge mannen die hier zijn geboren houden hun vrouwelijke leeftijdgenoten obsessief in het oog en klikken bij de ouders als die jonge vrouwen volgens hen de eer van de familie en de hele gemeenschap in gevaar brengen. In 2020 bestaan er nog altijd klikbrigades om de naam van jonge vrouwen voor eeuwig te bezoedelen.

Het frappante aan heel dit verhaal is dat de klikbrigades anoniem te werk gaan. Het digitale platform Telegram laat dit nu eenmaal toe, dus ze winnen twee keer: ze volbrengen hun taak als man in hun gemeenschap en ze kunnen niet aangesproken worden op hun gedrag. Lafheid wordt in deze dubbel beloond, jammer genoeg. En de vrouwen: hun schouders dragen de verpletterend zware verantwoordelijkheid om hun ‘oneerbare reputatie’ te herstellen als ze met iemand van hun eigen gemeenschap willen trouwen.

Eigen volk eerst

Gedwongen partnerkeuzes en huwelijken hoeven geen rechtstreeks uitgesproken instructies te bevatten: subtiele of opdringerige hints moeten de focus van de vrouwen in de eigen gemeenschap behouden. ‘Natuurlijk mag je trouwen met iemand die je zelf kiest, zolang het maar iemand is van je eigen gemeenschap.’ Het ‘eigen volk eerst’-principe is een uitvinding van patriarchale systemen die al eeuwenlang bestaan.

'niemand leerde hun kinderen dat eer in feite genderloos is'

Buitenstaanders kunnen het zich niet voorstellen, maar de hoeders van deze systemen zijn mijn leeftijdsgenoten die hier geboren zijn en die vroeger relaties aangingen met Vlaamse meisjes. Ze sliepen samen in één kamer onder het dak van hun conservatieve Turkse families. Ze gingen samen op reis met die meiden en maakten deel uit van de Vlaamse schoonfamilies. En altijd hielden ze hun zussen in de gaten zodat ze in de pas bleven lopen en zich niet lieten verleiden door Vlaamse mannen. Dat was de gedoogde hypocrisie, de spagaat van de ouders, van de vaders in die tijd. Hun zonen moesten mannen zijn. Hun zonen moesten de eer van hun zussen en de familie bewaken. En niemand leerde hun kinderen dat eer in feite genderloos is.

De wreedheid van het leven

De meesten weten niet wat het is om als niet-westerse vrouw op te groeien in Vlaanderen. De verwachtingen zijn torenhoog. De prijs om te ontsnappen aan die verwachtingen is een heel leven in eenzaamheid, twijfel en verdriet doorbrengen. En geluk? Dat kan je zoeken, daarnaar streven en zelfs bezitten. Maar feit blijft wel dat niemand als kind haar ouders wil teleurstellen. Kinderogen blijven altijd zoeken naar die ouderlijke bevestiging, hoe oud je ook mag zijn. Je wilt namelijk trotse ouders. Maar onze ouders beseffen niet dat ze in feite hun eigen geluk nastreven. Er wordt niet gekeken naar wat het kind wilt. De wens van het kind is ondergeschikt aan de wensen van een gemeenschap.

Zoals mijn collega van Indische oorsprong ooit vertelde: ‘Ik werd wakker op mijn achttiende verjaardag en mijn moeder kwam naast me op bed zitten die ochtend. Ze streelde mijn haar en lachte naar mij. Ik verwachtte één of andere sieraad als cadeau. Bleek dat ik een bruiloft als cadeau kreeg. Ik had hem nog nooit gezien. Niemand was geïnteresseerd in mijn mening. Maar zij, mijn moeder, was zo trots als een pauw.’

'Ik eindigde op mijn 24ste met een scheiding van een Turkse man en mijn broer is nog altijd gelukkig met zijn Vlaamse vrouw.'

‘Pas op voor je dochter want ze praat met jongens’, was dan een veel gehoorde waarschuwing aan het adres van mijn ouders. Mijn ouders hebben die waarschuwingen altijd kunnen counteren, maar het zegt veel over het klimaat waarin ik ben opgegroeid. Mijn broer werd aangemoedigd om met veel meisjes uit te gaan. Ik werd aangemoedigd om de eer en goede naam van het gezin te beschermen. Ik eindigde op mijn 24ste met een scheiding van een Turkse man en mijn broer is nog altijd gelukkig met zijn Vlaamse vrouw. De wreedheid van het leven benam de spontaniteit van mijn ouders en ze gaan sindsdien gebukt door het leven onder immense schuldgevoelens. Geen idee of ze dit ooit te boven zullen komen. Maar het leven is één lange school en we noteren ijverig de lessen, mijn ouders en ik.